مصاحبه اختصاصی وبسایت مددکاری اجتماعی ایرانیان با دکتر فریبا درخشان نیا

با توجه به رسالت کاری و اهداف اساسنامه ای مجموعه رسانه های تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان، در مسیر دریافت و انعکاس جدیدترین نقطه نظرات، دیدگاهها و نوع نگاه اساتید و مراجع حوزه مددکاری اجتماعی کشور در باب مسائل و مباحث مختلف مربوط به مددکاری اجتماعی ایران و حتی جهان، با تعدادی از اساتید حوزه مددکاری اجتماعی و مسئولین اصناف این عرصه مصاحبه های اختصاصی ترتیب داده شده است که بیشتر با محوریت موضوعی صنفی صورت گرفته است و در سومین قسمت از این حرکت رسانه ای، مصاحبه خانم دکتر فریبا درخشان نیا (رئیس انجمن مددکاران اجتماعی متخصص پیشگام و مدیرکل دفتر توانمندسازی خانواده و زنان بهزیستی کشور) که در مورخ ۹۷/۱۱/۰۳ تهیه شده است در مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران و کلیه پایگاههای مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان در شبکه های اجتماعی منتشر می گردد.

*به نظر شما جامعه مددکاران اجتماعی چگونه می تواند به یک صنف قوی واحد دست یابد؟ (علیرغم وجود اصناف موجود پراکندگی خاصی در جامعه مددکاران اجتماعی در ابعاد مختلف فکری و حرکتی وجود دارد و این همسو نبودن مانع از تحقق اهداف مشترک حرفه ای می گردد)

همانطور که خودتان هم به آن اشاره کردید مسأله، پراکندگی در ابعاد فکری است. هر چند تنوع، ارزشمند و از اصول توسعه پایدار است ولیکن اگر همه همکاران به نظام ارزشی مددکاری اجتماعی مقید و متعهد باشند بیشتر شاهد همبستگی خواهیم بود. بنظر من انجمن های متعدد تخصصی در حیطه مددکاری اجتماعی در کشور به عنوان یک ظرفیت تلقی می شوند که هرکدام از آن مجموعه ها می تواند با برنامه ریزی و بازمهندسی نسبت به ارتقاء کارکرد خود اقدام کند. تجربه سایر کشورها از جمله ایالت متحده آمریکا نیز که در حوزه مددکاری اجتماعی خصوصی فعال است نشان می دهد که در آنجا هم انجمن های تخصصی متعددی از جمله انجمن های مددکاری اجتماعی بالینی در شهرها و ایالت های مختلف مثل کالیفرنیا، مریلند، مینه سوتا، میسوری ،نیویورک، کارولینای شمالی و جنوبی، پنسیلوانیا، تگزاس همچنین در کمیته ملی روان تحلیلی در مددکاری اجتماعی بالینی فعالیت دارند و عموماً در دنیا تشکیلات صنفی در قالب انجمن (Association , society) فعال هستند و بر اساس مطالعات صورت گرفته، من به مجموعه ای به نام “نظام” مددکاری اجتماعی که فرآیند قانونگذاری را طی کند و با ابلاغ ریاست جمهوری به فعالیت بپردازد برخورد نکردم. حتی انجمن پزشکی آمریکا هم در قالب Association فعالیت دارد. لذا به نظر می رسد دلایل عدم تحقق  یک صنف قوی، فراتر از موضوع تشکیلات واحد صنفی است.

*در خصوص انجمن مددکاران اجتماعی متخصص پیشگام که شما ریاست آن را برعهده دارید توضیحاتی ارائه بفرمایید. فعالیت این انجمن چگونه است؟ تاکنون چه اقداماتی داشته است؟ آیا عضوپذیری دارد؟ یا صرفاً مددکاران اجتماعی شاغل در سازمان بهزیستی می توانند عضو آن باشند؟

از جمله اقدامات سازمان بهزیستی در زمینه‌ی توسعه‌ی حرفه‌ی مددکاری اجتماعی در شکل تخصصی آن می‌توان به تأسیس انجمن “مددکاران اجتماعی متخصص پیشگام” در سازمان بهزیستی اشاره نمود که از زمان تأسیس تا کنون دستاوردهای قابل توجهی مشتمل بر تدوین قریب به ۱۷۰۰ صفحه محتوای آموزشی در بخش آسیبهای اجتماعی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تدوین شاخص‌های ارزیابی مددکاران اجتماعی در سازمان بهزیستی و همکاری با پروژه‌ی ائتلافی نماد (نظام مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان) همچنین همکاری در برگزاری همایش های علمی و بزرگداشت روز مددکاری اجتماعی داشته است.  این انجمن در راستای دانش افزایی و مهارت افزایی همکاران شاغل در سازمان تشکیل شده است.

لیکن با وجود اشتغال به کار تعداد زیادی از متخصصین مددکاری اجتماعی در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری این رشته در ستاد سازمان بهزیستی کشور و نیز تعداد قابل توجهی از متخصصین مددکاری اجتماعی در سطح کشور، و تطابق بی‌بدیل اهداف و فعالیت‌های چند وجهی این رشته از برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در سطح کلان تا توانمند‌سازی و حمایت از تک تک مراجعین و مددجویان سازمان، و ظرفیت‌های خاص این رشته‌ی تخصصی در بحث مطالبه‌گری، حمایت‌طلبی و ایجاد مشارکت اجتماعی، متأسفانه هنوز این حرفه جایگاه شایسته‌ی خود را در بدنه‌ی مدیریتی و سیاست‌گذاری سازمان به نحو مطلوب به دست نیاورده است که یکی از سیاست‌های  انجمن بهره‌گیری از توان و ظرفیت  مددکاران اجتماعی درون سازمانی در این راستا خواهد بود.

این انجمن از ابتدا از مددکاران اجتماعی شاغل در سازمان عضوگیری کرده است.

*به نظر شما چرا طی سنوات گذشته طرح سازمان نظام مددکاری اجتماعی موفق به اخذ آراء لازم جهت تصویب در مجلس شورای اسلامی نشده است و جامعه مددکاران فاقد نظام صنفی هستند و از موهبت های برخورداری از سازمان نظام مددکاری اجتماعی محرومند؟

طرح نظام مددکاری اجتماعی به دلایل کارشناسی متعدد در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی رأی نیاورد، از جمله بدلیل وجود ساختار های موجود از قبیل انجمن های مختلف مددکاری اجتماعی در کشور و همچنین وجود ساختار فنی تخصصی همچون کانون کلینیک مددکاری اجتماعی که ذیل ماده ۲۶ قانون تنظیم مقررات مالی دولت از سال ۸۱ راه اندازی گردیده و ماهیتاً ظرفیت ارتقای مددکاران اجتماعی شاغل در کلینیک ها را دارد و می تواند بخشهای مهمی را از کارکردهای مورد انتظاری که در نظام مددکاری اجتماعی پیش بینی شده بر عهده گیرد.

از طرفی بنظر می رسد علیرغم وجود موافقان متعدد در بین دانش آموخته گان این حرفه، بدلیل فقدان همدلی و همبستگی، ساختار نظام محقق نمی شود و در صورت استقرار هم، موفقیت چندانی نخواهد داشت.

بنظر من ایجاد ساختار نظام، خود، حاصل همدلی و وحدت هست. نه اینکه خیال کنیم وجود  این ساختار به تنهایی می تواند منجر به همدلی شود.

*دورنمای حوزه مددکاری اجتماعی ایران را چگونه ترسیم می فرمایید و نهایتاً اینکه چه توصیه ای برای فعالان عرصه مددکاری اجتماعی ایران دارید؟

با توجه به نقش و کارکرد حرفه مددکاری اجتماعی در کشور بنظرم هر روز اثرات مثبت حضور دانش آموختگان و متخصصین این حرفه در جامعه بیشتر احساس می شود. سازمان بهزیستی کشور به عنوان یکی از سازمان های فعال در عرصه مددکاری اجتماعی همچنین وزارت بهداشت  و در سالهای اخیر هم نظام قضایی و انتظامی کاملاً معتقد به اثر بخشی اقدامات تخصصی مددکاری اجتماعی هستند ولیکن هنوز راه طولانی در پیش داریم. در بسیاری از عرصه ها  حضور متخصصین این حرفه می تواند در ارتقاء سلامت جامعه مؤثر باشد. مددکای اجتماعی در مدرسه که از ۲ سال پیش در قالب سند ائتلافی نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان (نماد) در حال پیگیری است. مددکاری اجتماعی در صنعت، سلامت اجتماعی و فیلدهای متعدد دیگر نیز یقینا بیش از پیش مورد توجه قرار خواهد گرفت.

با عنایت به قابلیت ها و ظرفیت های متنوع و غنی این حرفه که یک حرفه کاربردی و بین رشته است مددکاری اجتماعی می تواند در کاهش مسائل اجتماعی و البته ارتقای شاخص های اجتماعی، نقشی بینظیر ایفا کند. توانمندسازی، ارتقاء سلامت اجتماعی و سرمایه اجتماعی از موضوعات مورد توجه این حرفه است.

در این راه نیاز به گفتمان سازی و جریان سازی داریم. در همین راستا در فروردین سال جاری به مناسبت روز مددکار اجتماعی از طرف سازمان بهزیستی کشور به کلیه استانها ابلاغ شد که در راستای پایداری اجتماعی (که بخشی از شعار ۲ سال اخیر فدراسیون جهانی مددکاری اجتماعی است) و با تمرکز بر موضوعات تاب آوری اجتماعی، خانواده سالم، توانمندسازی پایدار و مراقبت از خانواده در بحران به گفتمان مشترک بپردازند تا بتوانیم از این هم افزایی برای شناساندن درست حرفه مددکاری اجتماعی بهره مند شویم.

با توجه به تغییرات اجتماعی اجتناب ناپذیر، مددکاران اجتماعی نیز باید دانش، مهارت و حوزه های فعالیت خود را توسعه و ارتقا دهند. این توسعه شامل حال همه همکاران شاغل در بخش دولتی و خصوصی می شود چه بسا  مددکاران اجتماعی بخش خصوصی باید درک جامع تری از مدیریت مالی داشته باشند. چرا که کار خصوصی یک تجارت است و همکاران این بخش باید علاوه بر مهارتهای تخصصی حرفه ای، مسلط به بازاریابی هم باشند.

مددکاران اجتماعی همواره باید به رشد و توسعه فردی خود بپردازند. همچنین شبکه سازی که منجر به موفقیت بیشتر می گردد. نکته ای که مددکاران اجتماعی نباید فراموش کنند اینست که مراقب خودتان باشید. زمانی را برای خندیدن، بازی کردن، استراحت کردن و لذت بردن از زندگی اختصاص دهید. حتی اگر عاشق کارتان  هستید زندگی شما به تعادل نیاز دارد.

محتوای این مصاحبه را به بصورت فایل PDF از اینجا دریافت نمایید.

مصاحبه و گردآوری: جواد طلسچی یکتا؛ مدیریت مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان